SİGARA VE ALKOLÜN ZARARLARI
SİGARA:En yaygın zararlı alışkanlıktır.Tütünden üretilir.İçinde 4000 çeşit zararlı madde vardır.bulardan NİKOTİN maddesi bağımlılık yapar. Sigara içenlerin çevresinde bulunan kişiler PASİF İÇİCİ olarak adlandırılır. |
ALKOL:Bunu kullananlar hareket ve davranışlarını kontrol edemez.Saldırgan olurlar. karaciğer- beyin kalp- mide -bağırsak ve sinirler alkolden en çok etkilenen organlardır.Alkol de sigara gibi bağımlılık yapar. |
BESİNLERİN SİNDİRİMİ
Besinlerin parçalanarak kana geçebilecek kadar küçük hale getirilmesi işine SİNDİRİM denir.
Sindirimde görevli yapılar 2 ye ayrılır.Bunlar 1-SİNDİRİM KANALI 2-SİNDİRİME YARDIMCI ORGANLAR
Ağız: diş ,dil ve tükürük bezleri yardımıyla sindirimin başladığı yerdir. |
Tükürük bezleri sindirime yardımcı organlardandır.besinleri ıslatır,ağzın kurumasını önler ekmek ve patates kızartmasının sindirimini başlatır. |
Yutak: besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar. |
PANKREAS: Mide ile onikiparmak bağırsağı arasında bir organdır sindirime yardımcı sıvılar üretir. |
Yemek borusu: besinlerin mideye taşındığı kaslı uzun borudur. |
|
Mide: karın boşluğunda bulunur. Besinlerin bulamaç kıvamına geldiği ve içindeki mikropların öldüğü kısımdır |
|
İnce bağırsak: sindirimin tamamlandığı yerdir.besinlerin en küçük parçalara ayrılıp emilerek kana geçtiği yerdir. |
KARACİĞER: Vücudun en büyük organlarındandır.Kandaki fazla şekeri depolayarak kan şekerini ayarlar.Kullanılan ilaçların zararlı etkilerini giderir. Taşıdığı Safra Kesesinin salgıladığı SAFRA salgısıyla sindirime yardımcı olur. |
Kalın bağırsak: sindirim olmaz.sindirilmiş besinlerdeki vitamin,mineral ve su emilir. |
|
|
DİŞLER VE ÖZELLİKLERİ
Bebeklikten 6 ay sonra çıkmaya başlayan dişler süt dişleridir ve 20 tanedir.bu dişler 7-8 yaşlarında dökülür ve yerine kalıcı dişler çıkar.
Dişler işlevlerine göre 3 grupta incelenir.
|
NEREDE BULUNUR |
KAÇ TANE |
GÖREVİ |
KESİCİ DİŞLER(ince ve keskin) |
4 alt 4 üst çenenin ortasında |
8 tanedir. |
Isırmak ve koparmak için kullanılır |
KÖPEK DİŞLERİ (koni biçiminde ve sivridir) |
2alt 2 üst kesicilerin sağ ve solunda |
4 tanedir |
Koparmak ve parçalamak için kullanılır |
AZI DİŞLERİ (yüzeyleri geniş ve girintili çıkıntılıdır) |
8alt 8 üst köpek dişlerinden sonra |
16 tanedir |
Besinleri ezer, ufalar ve öğütür |
20 YAŞ DİŞLERİ |
2 alt 2 üst |
4 tanedir |
Besinleri ezer, ufalar ve öğütür |
Diş vücudumuzdaki en sert madde olan Mine ile kaplıdır. Onun altında DİŞ KEMİĞİ(dentin) bulunur.
Diş sağlığı için:
*Sert kabuklu yiyecekleri kırmamalıyız. *düzenli fırçalamalıyız. *Asitli ve şekerli besinlerden uzak durmalıyız. Dişlerimizi aşırı sıcak ve soğuktan korumalıyız.*gerekli vitamin ve mineralleri almalıyız. |
BOŞALTIM
Kandaki sıvı atıkların vücuttan atılmasına BOŞALTIM denir. |
||
BOŞALTIM ORGANLARI |
|
|
BÖBREKLER |
Kanı süzer ve zararlı maddelerden arındırır. Böbreğin kandan süzdüğü atık maddeye İDRAR denir. Şekli fasulyeye benzer 2 tanedir.Filtreye benzetilir. |
|
İDRAR BORUSU (Üreter) |
İdrarı keseye taşıyan borudur. |
|
İDRAR KESESİ |
İdrarın toplandığı yerdir. |
|
İDRAR KANALI (Üretra) |
İdrarın vücuttan atıldığı kısa borudur. |
|
|
||
BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR: Deri: Terleme ile su ve tuzu atar Akciğer:Karbondioksit ve su buharını dışarı atar. Anüs: Sindirim atıklarının atıldığı yerdir |
BÖBREKLERİ KORUMAK İÇİN *Üşütmemeliyiz. * Aşırı biberli,baharatlı.kızarmış yiyecekler yememeliyiz. *Bol su içmeliyiz. *Temizliğe özen göstermeliyiz. *Ağrılı ve kanlı idrarda doktora gitmeliyiz.
|
BESİNLER VE DENGELİ BESLENME
Canlılığın sürdürülmesi, büyüme ve sağlığın korunması için canlıların beslenmesi gerekir.
Yeşil bitkiler kendi besinlerini kendileri yapar. Besinleri yapmak için güneş ışığı, karbondioksit, su ve minerallere ihtiyaç duyarlar. Diğer canlılar ise bitkileri ve diğer hayvanları besin olarak dışardan alırlar.
Canlılar enerjiyi besinlerden sağlar.
BESİN: Vücudumuzun yaşamını devam ettirebilmesi ve büyüyebilmesi için yediğimiz yiyecek ve içeceklere denir.
BESLENME: Besinlerin vücuda alınması işine beslenme denir.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME: Vücudumuzun yaşamını devam ettirebilmesi ve büyüyebilmesi için her besinden yeteri kadar alınmasına dengeli beslenme denir. Diyet; dengeli beslenme demektir. Diyet uzmanı veya diyetisyen, sağlam bir kişinin veya hastanın durumuna göre uygun beslenmeyi düzenleyen kişidir.
NOT: Kaynaklarına göre besinler; hayvansal ve bitkisel olmak üzere ikiye ayrılır.
KAYNAKLARINA GÖRE BESİNLER |
||
HAYVANSAL BESİNLER |
Et, Süt, Yumurta, Peynir, Yağ, Bal |
|
BİTKİSEL BESİNLER |
MEYVELER |
Elma, Erik, Portakal, Şeftali |
SEBZELER |
Domates, Havuç, Pırasa, Karnabahar |
BİTKİSEL BESİNLER: Bitkilerden elde ettiğimiz besinlere denir. Örneğin: Patates, buğday, meyve ve sebzeler.
HAYVANSAL BESİNLER: Hayvanlardan elde ettiğimiz besinlerdir. Et, süt, yumurta gibi.
Her besin hücrelerde değişik görevleri yerine getirir.
NOT: İnsanların gereksinim duydukları besin öğeleri 6 grupta toplanır. Bu gruplar: Karbonhidrat, Yağ, Protein, Vitamin, Mineral ve sudur.
UYARI: Besin maddeleri vücudumuzdaki görevlerine göre 3 ana grupta incelenir. Enerji verici besinler, yapıcı- onarıcı besinler ve düzenleyici besinlerdir.
BESİN MADDELERİ |
||
ENERJİ VERİCİ BESİNLER |
YAPICI – ONARICI BESİNLER |
DÜZENLEYİCİ BESİNLER |
KARBONHİDRATLAR |
PROTEİNLER |
VİTAMİNLER |
PROTEİNLER |
MİNERALLER |
MİNERALLER |
YAĞLAR |
SU |
SU |