Eğitim politikası, Bir toplumun, ya da bir eğitim kurumunun saptanan eğitim ereklerine ulaşmak için alacağı kararlara temel olmak üzere hazırlanan, değişen toplumsal ve ekonomik koşullara uygun görüş ve yargıları da kapsayan genel plan olarak tanımlanmaktadır.
Eğitim programı, bir eğitim kurumunda düzenlenen eğitim etkinliklerini içine alır. Bir başka biçimde eğitim programı, okul yönetimi altında öğrenme yaşantılarının belli bir plân ve program çerçevesinde ortaya çıkmasıdır.
Örtük müfredat ise açık müfredatta eksik ve belirsiz kalan bilgi ve değerleri daha ayrıntılı biçimde tanımlayan, egemen siyasal ve sisteme ve kültüre sosyalleşmeyi derinleştiren, öğrenciyi daha dar bir kalıba sokan müfredattır.
Bu programın en belirgin özelliği, yazılı olmamasıdır. Bu nedenle kavramın sosyolojik niteliği daha fazladır. Bu geniş içeriğe şu yönler girmektedir: Okul içinde görev yapan öğretmen ve yöneticilerin davranışları, yaklaşımları, inançları, değer yargıları, okul atmosferinin niteliği, değerleri, okul içi ortamın öğrencilere sağladığı etkileşim örüntüsü, okul içi yazılı olmayan kuralları, rutinleri, disiplini, otoriteye itaat etme gibi kültürel tutumlar ve daha birçok kültürel etken. Bu kavram, öğretim yapısı ve okul örgütlenmesi aracılığıyla aktarılma biçimi için kullanılır.
Örtük müfredat toplumsal denetim aracı olarak kullanılır. Toplumsal denetim, eğitim kurumu içinde gizli müfredat aracılığı ile de sağlanır. Resmî ve açık müfredatın yanı sıra belirli değer, tutum ve ilkelerden oluşan bir gizli müfredat, öğretmenler tarafından öğrencilere örtük, kapalı biçimde aktarılır. Böylece gizli müfredat ile okul ve toplumda toplumsal denetim uygulanır. Örneğin okul içinde öğrencilere, toplumsal eşitsizliklerin doğal olduğu öğretilir. Toplumda ise bireyler, otoriteye uymak ve itaat etmek için yetiştirilirler. Böylece toplumsal denetim ile kültürel yeniden üretim gerçekleştirilmiş olur. Toplumsal denetim ile mevcut toplumsal düzenin yeniden kurulması ve üretilmesi amaçlanır, Bundan da amaçlanan ise, toplumsal bütünleşmenin sağlanmasıdır. Dolayısıyla, toplumsal denetimin bir amacı da toplumsal bütünleşmenin gerçekleştirilmesine katkıda bulunmaktır.
Örtük müfredat kapitalist sistemin yarattığı toplumsal cinsiyet eşitsizliğini arttırıcı etki yapar. Ders kitaplarında çekirdek ailenin ön plana çıkarıldığı, annenin ev hanımı, babanın dışarıda çalışan kişi olması ve evlenmemiş veya boşanmış kişilerin göz ardı edildiği bir yapıyı model olarak alır.
Örtük müfredat iyi vatandaş olmayı etnik ve dini referanslarla da vurgulayabilir. Örneğin ders kitaplarında Sünni İslam inancının ve Türk etnisitesinin dışındaki dini inanış ve etnik kökenler yok sayılır.
Örtük müfredat geçmişte kötü bir deneyim olarak yaşandığı gibi özel öğretim kurumlarında belli dini cemaatler ve tarikatların örgütlenmesine de hizmet edebilir.
Örtük müfredatın özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
a) Örgün program yanında eğer iyi düşünülmüş ve düzenlenmişse, yazılı olmayan programın da demokratik toplum idealine sağlayacağı katkı büyüktür.
b) Bloom, gizli müfredatın birçok bakımlardan açık müfredattan daha etkin olduğunu belirtir.
c) Eğitimin icra ettiği en derin ve etkili işlevlerine deindiği için hâlâ çekici bir kavramdır.
d) Gizli müfredatın bir sonucu, yabancılaşma olabilir.
e) Kurallar, rutinler ve düzenlemeler, çeşitli öğrencileri ayrılmaya, kopmalara ve takiyeye götürebilir.
e) Kavram belirsizdir. Bu da, onun geniişbir içeriğ sahip oluğundan kaynaklanmaktadır.
f) Okuldan çıkarılma, karamsarlık, kadercilik, okulsuzluğa yönelme gibi sonuçlar bakımından gizli müfredat düşüncesine tepkiler sıralanabilir.
g) Öğrencilerin toplumsal yaşama uyumunu sağlamada gizli müfredat bazı durumlarda eğitim programları kadar etkili olmaktadır. Eğitim aşamasının her düzeyinde gizli müfredatın öğrencilerin öğrenmeleri üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Ayrıca, var olan toplumsal düzenin canı gönülden kabul edilmesini aşılama eğilimindedir.
Müfredat tartışmalarının yaşandığı bu günlerde açık müfredatın yanında en az onun kadar önemli olan örtük müfredatın da dikkate alınması gereklidir.
Kaynaklar
Mahmut Tezcan. Gizli Müfredat Eğitim Sosyolojisi Açısından Bir Kavram Çözümlemesi.
Kemal İnal. Eğitim ve İdeoloji.